"Wielkie zasługi" Joanna Chmielewska

“Wielkie zasługi” to drugi tom przygód rodzeństwa Chabrowiczów, których zgrubne sylwetki przybliżałem przy okazji pisania o tomie pierwszym. Cechy charakterologiczne Janeczki i Pawełka pozostają bez zmian, podobnie zresztą jak ich wiernego psa Chabra, który wiernie towarzyszy im w nowej przygodzie, zaskakując poznane w jej trakcie osoby (ale już nie czytelnika), swą ponadprzeciętną inteligencją. Co się zatem zmienia? Sceneria i, co oczywiste, szwarccharaktery. Bo już milicja, nie. Ale to charakterystyczne dla wczesnej twórczości pani Joanny.
Miast stolicy mamy zatem nadmorską miejscowość, położoną tuż obok granicy oraz starego i zapomnianego cmentarzyska, co zresztą nie pozostanie bez wpływu na dalszy rozwój wydarzeń. Jeśli dołożymy do tego czujnego, myśliwskiego czworonoga i dwójkę wścib..., o przepraszam, ciekawych świata, dzieci, z jednej strony oraz kilku podejrzanie zachowujących się osobników, z drugiej, to możemy być pewni, że coś się wydarzy. Dodatkowo jeśli dzieci mają olbrzymią wyobraźnię, która napędza ich działania, a także własny kodeks honorowy, który komplikuje zarówno pracę organów śledczych jak i poczynania rzezimieszków, to już wiadomo, że szykuje się, żeby posłużyć się klasykiem, heca na 14 fajerek. Jak jest rzeczywiście? Hmm, odpowiedź na to pytanie jest trudna i, mam wrażenie, w dużym stopniu uzależniona od wieku czytelnika. Bo wydaje mi się, że o ile niegdysiejszy dziesięciolatek czytał ją z wypiekami na twarzy,  tak trzy dekady później zdarzyła mu się, przy tej samej lekturze, seria ziewnięć. Tak, o mnie mowa.
Nie będę bowiem ukrywał, że “Wielkie zasługi”, mimo dużego sentymentu jakim darzę parę głównych bohaterów, miejscami mnie nudziły. Stwierdziłem bowiem, że zarówno Chabrowiczątka jak i ich, inteligentny, jakby go przeszczepiono prosto z kart powieści Koontza, czworonożny pomagier, są strasznie przewidywalni. Niby nieobliczalni w działaniu, ale jednak na tyle mądrzy i dobrze wychowani, że wszystkie ich “wyskoki” rozchodzą się po kościach. Niby przyprawiają o palpitacje swych, darzących ich nieziemskim wprost zaufaniem, rodzicieli, ale wspólna, szczera rozmowa sprawia, że napięcie pęka jak bańska mydlana i znika jak sen jaki złoty. Słowem, choć pewnie zazdrość przeze mnie przemawia, ten wyborny układ rodzice - dzieci, wbrew pozorom nie wychodzi książce na dobre.
Żeby jednak nie było, że kicha. Gdzie tam! Są akcje wyborne, przy których uśmiech nie schodzi z ust czytelnika, a to głównie za sprawą Mizi, wychuchanej mamusinej księżniczki, którą zaprawione w bojach z przygodą blondasy mają się zająć jako osoby do towarzystwa, a którą niech mi będzie wolno przedstawić w cytacie:

“Nowa przyjaciółka nie spodobała się Janeczce. Imię Mizia nie budziło jej zastrzeżeń, mogła się nazywać Mizia, dlaczego nie. Imię jak imię. Inne cechy Mizi były nie do przyjęcia. Przede wszystkim bała się Chabra, co dobitnie świadczyło, że musiała być beznadziejnie głupia. Obydwoje z Pawełkiem namęczyli się straszliwie, nakłaniając ją, żeby pozwoliła się obwąchać. Ustawicznie wykrzykiwała coś wyjątkowo kwikliwym głosem, zaś treść okrzyków świadczyła o niej jak najgorzej.
– Ojej, ojej! – kwiczała, unosząc ręce w górę i nie wiadomo po co wspinając się na palce.
– Ojej, mnie zje! On mnie zje! Ojej! Zabierzcie go!”

Nie jest zatem źle, ale nie jest i tak dobrze, by rwać z kopyta do domu aby z niecierpliwością przewracać kolejne strony. Podtrzymuję opinię, że to, podobnie jak “Nawiedzony dom”, miła lektura, aczkolwiek z troszkę większą ilością dłużyzn.

PS. Jako wartość dodaną należy wymienić ilustracje Wandy Orlińskiej, które, skromnie bo skromnie, ale zaistniały na kartach czytanego przeze mnie wydania Młodzieżowej Agencji Wydawniczej z 1981 roku. Kto nie kojarzy charakterystycznej kreski, temu z pomocą przyjdzie zlinkowany powyżej, świetny blog "To dla pamięci".