"Dawno, dawno temu i prawie naprawdę" Brigid Pasulka

Dwie rzeczy nie nastrajały mnie optymistycznie do lektury książki Pasulki. Pierwsza, to tytuł zajmujący w moim prywatnym rankingu pretensjonalności wysokie miejsce, ba, nawet ocierający się o strefę medalową. Druga, nie dający się przegapić banerek: "Nagroda Fundacji Hemingwaya za najlepszy debiut literacki roku w USA". Od jakiegoś czasu zauważam bowiem zadziwiającą korelację między wspieraniem tytułu podporą w postaci okładkowej wzmianki o nagrodzie jakiejś mało znanej instytucji, a jego, powiedzmy średnim, poziomem literackim. Z drugiej strony, jest reguła, może akurat trafię na wyjątek? Nie trafiłem. Do książki podchodziłem dwa razy. I choć moja opinia o niej, po tym jak dziewczęta z DKK namówiły mnie do dania "Dawno ..." drugiej szansy, zmieniła się na plus, to jednak dalej pozostaję w przekonaniu, że powieść Amerykanki polskiego pochodzenia jest co najwyżej poprawna i niczym tak naprawdę nie porywa. Argumenty? Prosz...

Przy pierwszym czytaniu książka nie przeszła testu 100 stron. Jakoś nie mogłem się wciągnąć w dwutorową narrację, a właściwie w ten tor, który operował retrospekcją. Prychałem przy tym podhalańskim realizmie magicznym lat trzydziestych XX wieku, przy tych bohaterach o mianach pretensjonalnych na miarę tytułu (Władysław Jagiełło, Anielica Hetmańska), przy tych generalizacjach w typie: "(...) wszyscy Polacy mają złote rączki (...)". Prychałem i wiedziałem dokąd to wszystko zmierza, bo przecież wojna była tuż. I rzeczywiście, historia miłości pewnego młodzieńca zwanego Gołębiem i rzeczonej Anielicy rozgrywa się na tle Historii. Jest zatem zły Niemiec i jeszcze gorszy Rusek, jest partyzantka i powojenne problemy z systemem, jest po prostu trochę tak, jakby autorka odhaczała kolejne ptaszki na liście rzeczy, które w takiej opowieści znaleźć się powinny. Zatem poprawnie, ale bez zachwytu. Sąsiadka twierdzi, że to dlatego, bo powieść debiutowała na rynku amerykańskim, więc nie mogło obyć się bez uproszczeń. Sądzę, że Sąsiadka może mieć rację.

Dużo lepiej w moich oczach wypada wątek współczesny, w którym potomkini wyżej wzmiankowanej pary układa sobie życie w Krakowie. Nie wiem czy sprawił to gród Kraka będący tłem wydarzeń czy może wspomnienie roku, który w nim spędziłem studiując i mieszkając kątem u rodziny, ale poczułem się w tej opowieści dobrze. I choć nie odwiedzałem Piwnicy czy Jaszczurów, spędzając czas w bardziej podrzędnych lokalach, to jednak fascynacja Beaty - Baby Jagi, stolicą Piastów udzieliła mi się i z chęcią snułem się wraz z nią znajomymi ulicami czy odwiedzałem znajome lokalizacje. Poza tym jakoś tak niepostrzeżenie porwał mnie dramat młodej dziewczyny, która szuka swojego miejsca w życiu. Nieśmiałej, ciągle na drugim planie, ciągle szukającej akceptacji i jakiegoś umocowania w kimś bliskim. Szukającej miłości na miarę tej przedwojennej.

"Dawno, dawno ...", to w moich oczach poprawnie napisana powieść obyczajowa. Jest w niej miejsce i na wielką miłość i na rodzinny dramat. Wątki ładnie się zazębiają, a tajemnice familijne zostają odkryte. Autorka odrobiła lekcję zarówno z historii Polski, jak i kreatywnego pisania i dało to efekt niezły, ale wg mnie daleki od honorowania tego debiutu nagrodą literacką. Nie chce mi się wierzyć, że jak Stany długie i szerokie nikt w 2010 roku nie napisał nic lepszego. Moje marudzenie nie zmienia jednak faktu, że dziewczynom książka spodobała się bardzo, a Kitek zarwał nawet dla niej noc.