"Długa Ziemia" Terry Pratchett, Stephen Baxter

Ziemia A.D. 2013. Przeludniona, nękana wojnami, głodem, suszą, ze zdewastowanym środowiskiem i z taką wielością zagrożeń, że życie na niej coraz bardziej przypomina grę w rosyjską ruletkę. A gdyby tak można było mieć całą Ziemię dla siebie, no dobra, dla swojej rodziny i psa Fafika. Taką nówkę sztukę z nietkniętymi zasobami, dziewiczą, porośniętą pradawną puszczą (lub pokrytą lodowcem), ale równocześnie pozbawioną zdobyczy cywilizacji. I to wszystko nie dzięki kolosalnie wielkiej machinie, która robi “ping” i świeci milionem lampeczek, i do której dostęp mają wyłącznie członkowie tajnych instytucji rządowych, i Will Smith z panem Jonesem, ale dzięki pudełeczku zawierającemu kilka układów scalonych i ziemniaka jako źródło zasilania! A to pudełeczko każdy może (a nawet musi, jeśli rzecz ma działać), zmontować sobie w garażowym warsztaciku, ściągając schemat z netu. A potem pstryk! i zaczynamy sobie zwiedzać tytułową Długą Ziemię, czyli tak naprawdę nie wiadomo jak wielką liczbę alternatywnych Ziem, oddalonych od tej właściwej o jedno, sto czy milion pstryknięć. A jak jeszcze jesteś naturalnie “kroczącym” jak główny bohater, Joshua Valiente i gadżecik do niczego ci nie potrzebny, to już tylko spakować sprany harcerski plecak i hajda, szukać Ziemi idealnej albo też, jak w książce, wsiąść w wypasionego Zeppelina i w towarzystwie sztucznej inteligencji udać się odkrywać co czyha tam, gdzie stopa ludzka jeszcze nie postała.
Świetny pomysł na fabułę, zasadzający się na egalitaryzmie (choć nie totalnym, co pozwala autorom zamącić) podróży do nowych światów i dynamiczny oraz kryjący w sobie tajemnicę początek wydawały się zadawać kłam temu co u siebie o książce pisał ZwL. Ale ze smutkiem przyznać muszę mu rację. Świetnie się zaczynało, ale w pewnym momencie lektura zaczyna być równie dłuuuuuga jak i Ziemia, o której opowiada. I na nic zda się wyszczekana i czasami mocno wkurzająca swym egocentryzmem, bądź błyskająca perełką pratchetowego humoru AI, w postaci Lobsanga, bo lepszym jest jednak Marvin od Adamsa. Na nic wielość światów, skoro brak skupienia na kilku z nich i na metamorfozach, które tam zachodzą, sprawia że cała jazda bez trzymanki przez te wszystkie Ziemie przypomina mi jeden z fragmentów “Wojny domowej”. Ten, w którym Jacek Fedorowicz jest przewodnikiem po zimowej Warszawie i opowiada o niej stłoczonym w “ogórku” wycieczkowiczom. Jak czytelnik nie zna, to niech czytelnik zapozna się z materiałem filmowym, czyli 10 odcinkiem rzeczonego serialu. Zrozumie wtedy, że podczas lektury czułem się jak jeden z pasażerów tego niezwykłego wehikułu.
Zgadzam się z opinią, że książkę czyta się dobrze, ale po ostatniej kropce czytelnik pozostaje z uczuciem, które dręczy pewnie nuworysza podczas pierwszego bankietu, czyli: koreczki na zakąskę były, ale gdzie jest prawdziwa wyżera? Spekuluje się, że być może “Długa Ziemia” wyewoluuje w cykl. I teraz nie wiem, czy życzyć sobie, czy nie życzyć. Bo z jednej strony chciałbym zobaczyć jak ludzkość poradzi sobie z otrzymanym znienacka giftem, z drugiej obawiam się, że przy drugim milionie Ziem migających pod kilem powietrznego statku, mógłbym po prostu zasnąć.