"Uczciwa oszustka" Tove Jansson

Mógłbym wymienić co najmniej dwa powody, dla których ucieszyłem się na wieść, że "Uczciwa oszustka" Tove Jansson będzie naszą lekturą klubową. Po pierwsze, intrygujący tytuł, który, co istotne przy różnych dziwacznych, translatorskich praktykach w tym względzie, jest wiernym przekładem oryginału. Po drugie, nazwisko autorki, bo w końcu jak to, Jansson bez Muminków?! Co prawda po wzięciu książki do ręki miałem chwilę zwątpienia, bo i czcionka duża i litery rozstrzelone, i stron mało, więc może z jakiejś popierdółki wydawca koniecznie chce zrobić książkę, ale już w trakcie lektury okazało się, że jednak nie. Dobre to, informuję tych, którzy nie lubią się rozczytywać w moich wypocinach.

Västerby to dziura, nie dość że zabita dechami, to jeszcze zasypana śniegiem. O dziurowatości wioski niech świadczy fakt, że gdyby nie specjalny goniec na nartach, to w zimowych miesiącach nie docierałaby tam nawet poczta. Miejsce, które wywołuje ponure skojarzenia, bo, jak przyznała się Sąsiadka, już od pierwszych stron myślała, że nie ma siły, ktoś kogoś musi zaciukać. I obstawiała, że to Katri Kling, miejscowa dziwaczka, przez lokalsów (a w szczególności dzieci), uznawana za czarownicę, utłucze drugą z bohaterek, Annę Aemelin, nobliwą i co istotne, bogatą, ilustratorkę książek dla dzieci. Nic bardziej mylnego. Jansson nie idzie na łatwiznę. Te dwie, jakże różne od siebie, osobowości, każda o totalnie odmiennym podejściu do życia, będą się ścierać, będą się od siebie uczyć, ale pozostaną przy życiu. No właśnie, podejście do życia. To na nim skupiła się nasza dyskusja. 

Katri, to osoba zorientowana na osiągniecie konkretnego celu. Chęć kupna łodzi dla niepełnosprawnego brata, którym się opiekuje, jest jej motorem napędowym. Wrodzone zdolności matematyczne i dziki gen przywództwa pomagają jej w realizacji precyzyjnego planu własnego autorstwa. Anna to jak gdyby negatyw Katri. Życie przecieka jej przez palce, nie interesują jej papierki, nie potrafi powalczyć o swoje, za zbędne uważa zadbanie o własne sprawy czy pomnażanie majątku. To co ma i do czego się przyzwyczaiła wystarcza jej w zupełności. Te dwie postawy, to jak dwa fronty powietrza o różnej temperaturze, więc przy spotkaniu nie obędzie się bez burzy.

Wychodząc od książki pogadaliśmy jak to jest u nas. I wyszło, że jestem Anną, która chciałaby mieć w sobie trochę więcej Katri, bo na dzisiejsze czasy lepszy jednak pragmatyzm niż bierne oczekiwanie co los przyniesie. Potem zeszło na Muminki i Brzechwę, bo porównywaliśmy jak pewien rodzaj dzieł nastygmatyzował oboje artystów.

Ale czy warto? Warto.