"Pamiętnik przetrwania" Doris Lessing

Po książkę pani Lessing sięgnałem z wyrachowaniem, chcąc się przekonać, kto w zasadzie ma rację. Ci, którzy odsądzają od czci i wiary Akademię, za to, że przyznała literackiego Nobla leciwej i swymi książkami niezachwycającej, babuni? Czy ci, którzy po przeczytaniu jednej z pozycji jej autorstwa, popadli w bezkrytyczny zachwyt twórczością? Przeczytałem i powiem szczerze, nie wiem, do którego z plemion przyłączyć.
Nie lubię, kiedy autor rzuca czytelnika w niesprecyzowane "gdzieś" i "kiedyś" i dlatego początek książki nie zrobił na mnie najlepszego wrażenia. Czytałem jednak dalej i w końcu udało mi się wejść w świat przedstawiony. A zaznaczyć należy, że nie jest on miły.
Cywilizacyjne więzy, poluzowując się od dłuższego czasu, zsunęły się w końcu z ludzkości i nastała era "tego". Zresztą równie jak reszta nieokreślonego, bo choć narratorka daje wskazówki, pomagające domyślić się, czym właściwie jest "to", odpowiedzi jest zbyt wiele. Niemniej jednak czas ładu i spokoju przeminął. Żywność i inne niezbędne artykuły trzeba zdobywać siłą, sprytem i każdą inną dostępną metodą. Psuje się powietrze. Dzieci przekształcają się w żądne krwi monstra. W miasteczku, będącym miejscem akcji, pojawiają się gangi, czy też plemiona. Niektóre z nich formują się na trotuarze, naprzeciw okien głównej bohaterki, hierarchizują i wyruszają. Gdzie? Gdzieś, gdzie pewnie jest lepiej.
Na takim właśnie tle, tle kończącego swój żywot, w formie jaką znała opowiadająca historię kobieta, świata, Lessing rysuje związek dwóch pań. Doświadczonej życiowo kobiety i podlotka, którym z nieznanych nam przyczyn, ta pierwsza ma się zaopiekować. I opowieść o tym, może nie tyle nawet związku, co brzmi dość dwuznacznie, ale układzie, jest jedyną rzeczą, która mnie przy "Pamiętniku ..." tak naprawdę trzymała. Choć dość, by tak rzec, dydaktyczna i feminizująca, to jednak ciekawa.
Cała zaś reszta, to mistyczne hokus-pokus, o którym w opisach takich jak ten, zwykło się zwykle pisać: "wielowymiarowe", "z drugim, a nawet trzecim, dnem", a które autorka sprowadziła do mentalnych wycieczek starszej kobiety przez jedną ze ścian mieszkania. Jest ono tak nasycone symbolami, że aż niestrawne. Dodatkowo wiele z wątków wprowadzonych przez autorkę, dla mnie przynajmniej, nie znajduje uzasadnienia, "rozmywając" nieco siłę wyrazu powieści.
Podsumowując - jeśli chcesz poczytać o dziecięcej samowolce - "Władca much", jeśli o postapokaliptycznym czy stojącym na krawędzi świecie - całe mnóstwo dobrej s-f albo "Ostatni brzeg". Jeśli chcesz miksu z obydwu, miksu dodajmy nienajgorszego, zostaje ci Lessing :)